Yeminli Mali Müşavirlik & Bağımsız Denetim, KDV İadesi İstanbul, Ankara, Gaziantep, Kahramanmaraş, Konya, Mersin
6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde yaşanan ve asrın felaketi olarak adlandırılan deprem yaşanması neticesinde vergi mükelleflerinin yaptıkları/yapacakları bağış ve yardımların vergi kanunları karşısındaki durumu merak konusu olmuştur.
Bu yazımızda; AFAD ve Kızılay’a yapılanlar başta olmak üzere bağış ve yardımların vergi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabilmesine imkân veren hükümler ve muhtelif istisna, muafiyetler ile indirim olarak dikkate alınmasına ilişkin vergi mevzuatına ilişkin düzenlemeler değerlendirilmiştir.
II.GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMASI
II.1.İndirim Konusu Yapılabilecek Bağış ve Yardımlar
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89.maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10.maddesinde; gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince beyannamede bildirilecek gelirlerden/kurum kazancından indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardımlar düzenlenmiştir.
Buna göre bazı bağış ve yardımların tamamı, bazılarının ise mükelleflerce beyan edilen gelirin/kurum kazancının %5’ini (gelir vergisine münhasır olmak üzere kalkınmada öncelikli yöreler için %10’u) aşmayan kısmı matrahtan indirim konusu yapılmasına mümkündür.
Vergi mükellefleri söz konusu bağış ve yardımları gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca göstermek suretiyle indirebilmektedir.
Ancak söz konusu bağışların indirim konusu yapılacağı yılda mükelleflerin beyana tabi gelirinin/kurum kazancının bulunması gerekir.
Buna göre indirim konusu yapılabilecek bağış ve yardım tutarları her hal ve takdirde beyan edilen gelir/kurum kazancı ile sınırlı bulunmaktadır. Mükelleflerin indiremedikleri kısmı izleyen yıllara nakletmesi ve takip eden yıl veya yıllarda vergi matrahından indirilmesi mümkün değildir.
Yukarıda yapılan açıklamalara göre bağış ve yardımların matrahtan indirilmesi için;
a) Mevzuatta belirtilmiş olan kurum ve kuruluşlara yapılması,
b) Makbuz karşılığı olması,
c) Karşılıksız yapılması,
d) Sadece ilgili dönem gelir ve kurum kazancından indirilmesi,
e) Gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde ayrıca gösterilmesi,
gerekmektedir.
II.2.Bağış ve Yardımların Ortaklıklarda İndirilmesi
Adi ortaklık ve kollektif şirket ortaklıklarında, ortaklar gelir veya kurumlar vergisi mükellefi durumundadır.
Bu sebeple, ortaklık tarafından yapılan bağış ve yardımlar, bağış ve yardımların yapıldığı ilgili yılda, ortakların hisseleri oranında, her ortak tarafından verilecek gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde indirilebilir.
II.3.Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarında Beyan Edilen Gelirin/Kurum Azancının %5’ini Aşmamak Üzere İndirime Konu Edilebilecek Bağış ve Yardımlar
Beyan edilen gelirin/kurum kazancının %5’ini aşmamak üzere indirime konu edilebilecek bağış ve yardımlar, Gelir Vergisi Kanununun 89.maddesinin birinci fıkrasının (4) numaralı bendi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 10.maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde düzenlenmiştir.
II.3.1.Bağış ve Yardım Yapılabilecek Kurum ve Kuruluşlar
II.3.1.1.Gelir Vergisi Kanununa Göre Yüzde 5’e Kadar İndirilebilecek Bağış ve Yardımlar
Gelir vergisi mükellefleri tarafından;
a) Genel bütçeli kamu idarelerine,
b) Özel bütçeli kamu idarelerine,
c) İl özel idarelerine,
d) Belediyelere,
d) Köylere,
e) Kamu yararına çalışan derneklere,
f) Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara,
yapılan bağış ve yardımlar indirime konu edilebilecektir.
Buna göre;
Kamuya yararlı dernekler ile Cumhurbaşkanı tarafından vergi muafiyeti tanınan vakıflar dışında kalan dernek ve vakıflara yapılan bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılması mümkün değildir.
II.3.1.2.Kurumlar Vergisi Kanununa Göre Yüzde 5’e Kadar İndirilebilecek Bağış ve Yardımlar
Kurumlar vergisi mükellefleri; gelir vergisi mükellefleri tarafından indirime konu edilmek üzere bağış ve yardım yapılabilecek kuruluşlara ilave olarak “bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlara” aynı kapsamda yaptıkları bağış ve yardımları indirime konu edebilirler.
II.3.1.3.İndirim Tutarının Hesaplanması
II.3.1.3.a.Gelir Vergisi Kanunun
Gelir vergisi mükellefleri tarafından yapılacak söz konusu bağış ve yardımlar, beyan edilecek gelirin %5’ini aşmamak üzere indirim konusu yapılabilir. Kalkınmada öncelikli yöreler için bu oran %10 olarak hükme bağlanmıştır.
İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplanmasında beyan edilen gelir olarak; yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan “indirimler ve geçmiş yıl zararları düşülmeden önceki” tutar esas alınır.
II.3.1.3.b.Kurumlar Vergisi Kanunu
Kurumlar vergisi mükellefleri de bağış ve yardımların o yıla ait kurum kazancının %5’ine kadar olan kısmını indirim konusu yapabilir. Ancak bu mükellefler için kalkınmada öncelikli yöreler bakımından ayrı bir oran belirlenmemiştir.
İndirilebilecek bağış ve yardım tutarının tespitinde esas alınan kurum kazancı, zarar mahsubu dâhil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki [Ticari bilanço kârı – (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)] tutardır.
Örnek: (A) A.Ş.’nin 2022 yılı ticari bilanço karı 13.800.000 TL, kanunen kabul edilmeyen giderleri 1.800.000 TL, 2017 yılından devreden geçmiş yıl zararı 2.000.000 TL, dönem içi iştirak kazancı 1.000.000 TL ve 3 yıldır aktifinde tuttuğu gayrimenkulün satışından elde ettiği gelir 2.400.000 TL’dir.
(A) A.Ş. tarafından Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınmış olan (V) Vakfına makbuz karşılığı 1.600.000 TL bağışta bulunulmuştur. Kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden indirilebilecek bağış tutarı aşağıdaki gibi hesaplanır.
| Ticari bilanço karı (A |
13.800.000 |
| Kanunen kabul edilmeyen giderler (B) |
1.800.000 |
| İştirak kazancı istisnası (C) |
1.000.000 |
| Gayrimenkul satış kazancı istisnası (D) [(Kazancın %50’si) (2.400.000 x %50)] |
1.200.000 |
| Geçmiş yıl zararı (E) |
2.000.000 |
| İndirilebilecek bağış ve yardım tutarının tespitinde esas alınan kurum kazancı (F)
[A – (C+E)] |
10.800.000 |
| Vakfa yapılan bağış ve yardımın üst sınırı (G) [F x %5] |
540.000 |
Yukarıdaki hesaplamaya göre; (A) A.Ş. 1.600.000 TL bağışta bulunmuş olmasına rağmen bu bağışın (5.400.000*%5=) 270.000 TL’sini beyanname üzerinden indirim konusu yapabilecektir.
II.4.Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarında Beyan Edilen Gelirden/Kurum Kazancından Tamamı İndirim Konusu Yapılabilecek Bağış ve Yardımlar
II.4.1.Cumhurbaşkanınca Başlatılan Yardım Kampanyalarına Yapılan Bağışlar
Gelir Vergisi Kanununun 89.maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 10.maddesinin birinci fıkrasının (e) bent hükümleriyle Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan bağışlar düzenlenmiştir.
II.4.1.1.İndirim tutarı
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından; Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı matrahın tespitinde indirim olarak dikkate alınabilir.
II.4.2.Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı Koordinasyonundaki Yardım Kampanyalarının Durumu
Afet ve acil durumlar ile sivil savunmaya ilişkin hizmetleri yürütmek üzere İçişleri Bakanlığına bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı kurulmuştur. Başkanlık Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri arasında sayılmıştır.
Gelir Vergisi Kanununun 89.maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı bendi ve Kurumlar Vergisi Kanununun 10.maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında, Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı beyan edilen gelir ve kurum kazancından indirilmesine olanak sağlanmıştır.
03.02.2021 tarihinde yayımlanan 3483 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince, bu tarihten itibaren ülkemizde meydana gelebilecek depremler sonrası zarar gören afetzedeler için AFAD Başkanlığı koordinasyonunda yardım kampanyaları yürütülmektedir.
Depremlerden etkilenen afetzedeler için AFAD Başkanlığınca ilan edilen hesaplara yapılan nakdi bağışların tamamı gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince indirim konusu yapılabilecektir.
Depremler sonrası genel hayatı olumsuz etkileyen şartların ortadan kaldırılması için gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince, işletmelerinde mevcut olan ya da dışarıdan temin edilen ihtiyaç malzemeleri de ayni olarak bağışlanabilmektedir.
Ayni bağışlar; AFAD Başkanlığının kendisine yapılabileceği gibi AFAD’ın yönlendirdiği kamu kurum ve kuruluşlarına da yapılabilir.
Bu kapsamda yapılan ayni bağışların tamamı, bağışa konu malların içeriğine ve ilgili kurumlarca teslim alındığına ilişkin belge düzenlenmesi kaydıyla indirim olarak dikkate alınabilmektedir.
Örnek:
Kahramanmaraş merkezli olan depremler için AFAD Başkanlığı koordinasyonunda yardım kampanyası başlatılmış olup afetzedelerin acil ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince bağış ve yardımlar yapılmaktadır.
Söz konusu kampanya çerçevesinde yapılan ayni veya nakdi bağış ve yardımlar, yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirilebilecektir.
Diğer taraftan, bu kapsamda yapılan bağış ve yardımlarda KDV hesaplanmayacağı gibi bağışa konu mallara ilişkin ödenen KDV’ler de mükellefler tarafından indirim konusu yapılabilir.
Ayrıca AFAD’a yapılan bağışlarla ilgili olarak bu idareyle bağışlayanlar arasında düzenlenen kâğıtlar için damga vergisi hesaplanmaması gerekir.
II.4.2.Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar
Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine yapılan nakdi bağış ve yardımlar Gelir Vergisi Kanununun 89.maddesinin birinci fıkrasının (11) numaralı bendi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 10.maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde düzenlenmiştir.
II.4.2.1.İndirim tutarı
İktisadi işletmeleri hariç Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı indirim konusu yapılabilir.
Türkiye Kızılay Derneği ve Türkiye Yeşilay Cemiyetinin iktisadi işletmelerine yapılan bağış veya yardımların gelir ve kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması ise mümkün değildir.
Anılan Dernek ve Cemiyete yapılacak aynî bağış ve yardımlar ise beyan edilecek gelirin/kurum kazancının %5’ini aşmamak üzere yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde indirim konusu yapılabilecektir.
II.5.Eğitim ve Sağlık Tesisleri ile İbadethaneler ve Din Eğitimi Verilen Tesislere İlişkin Bağış ve Yardımlar
Söz konusu tesislere ilişkin bağış ve yardımlar, Gelir Vergisi Kanununun 89.maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 10.maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde düzenlenmiştir.
II.5.1.Bağış ve Yardım Yapılabilecek Yerler
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından;
a) Genel bütçeli kamu idarelerine,
b) Özel bütçeli kamu idarelerine,
c) İl özel idarelerine,
d) Belediyelere,
e) Köylere
bu kapsamda bağış ve yardım yapılabilir.
II.5.2.Kapsama Dâhil Olan Bağış ve Yardımlar
Aşağıda sayılan tesislerin inşası ve faaliyetlerinin devamı için yapılacak bağış ve yardımlar indirim konusu yapılabilmektedir.
a) Okul,
b) Sağlık tesisi,
c) 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kaydıyla öğrenci yurdu,
d) Çocuk yuvası,
e) Yetiştirme yurdu,
f) Huzurevi,
g) Bakım ve rehabilitasyon merkezi,
h) Mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler,
i) Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesisler,
j) Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kampları.
Düzenlemedeki “okul” ifadesinden; doğrudan eğitim-öğretim hizmetlerinin verildiği temel birimlerin anlaşılması gerekmekte olup rehberlik ve araştırma merkezi, mesleki eğitim merkezi, iş eğitim merkezi, mesleki ve teknik eğitim merkezi ve akşam sanat okulları da bu kapsamda değerlendirilir.
“Sağlık tesisi” ifadesinden ise Sağlık Bakanlığınca sağlık tesisi kapsamında değerlendirilen kurum ve kuruluşların anlaşılması gerekmektedir.
“İbadethane” ve “yaygın din eğitimi verilen tesis” ifadelerinden, Diyanet İşleri Başkanlığınca ibadethane sayılan yerler ile Diyanet İşleri Başkanlığı denetimine tabi olan ve din eğitimi verilen tesislerin anlaşılması gerekir.
Mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethanelerin umuma açık olması, inşasının mülki idare amirlerinin iznine istinaden gerçekleştirilmesi, inşa ve faaliyetine devam etmesi için yapılan bağış ve yardımların da yine mülki idare amirlerinin denetiminde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Yaygın din eğitimi verilen tesisler için yapılan harcamaların da Diyanet İşleri Başkanlığı teşkilatınca denetlenmesi gerektiği açıktır.
II.5.3.Harcama ve Bağışların Niteliği ile İndirim Tutarı
Yukarıda belirtilen tesislerin;
a) İnşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya
b) Bu tesislerin inşası için yukarıdaki kamu kurum ve kuruluşlarına yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile
c) Mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların
tamamı gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilir.
Örnek:
Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullara yapılan ayni bağışlar gelir ve kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilir.
Bu kapsamda, bir ilköğretim okuluna sınıflarda kullanılmak üzere alınan ve bağışlanan mobilya, mefruşat, akıllı yazı tahtaları vb. donanımlara ilişkin harcamalar gelir ve kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
II.5.4.Bağışların Kapsamı
II.5.4.1.Okul inşasına İlişkin Bağışlar
Kamu kurum ve kuruluşları ile imzalanan protokol gereğince kamu arazisi üzerine okul yaptırılması halinde, söz konusu okul inşasına ilişkin olarak yapılan harcamalar, harcamanın yapıldığı yıla ilişkin gelir ve kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilir.
Kamu kurum ve kuruluşları ile imzalanan protokol gereğince şahsına ait arazi üzerine okul yaptıran mükelleflerce, söz konusu okul inşasına ilişkin olarak yapılan harcamalar, okul inşaatının tamamlanarak teslim edildiği yıla ilişkin gelir ve kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilir.
II.5.4.2.İbadethaneler ve Yaygın Din Eğitimi Verilen Tesislerin İnşası ve/veya Faaliyetine Devam Etmesi Amacıyla Vakıf veya Derneklere Yapılan Bağışlar
Mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin inşası ve/veya faaliyetine devam etmesi amacıyla kurulmuş bulunan vakıf veya derneklere yapılan bağışlar, anılan kurumlardan alınan makbuzlara veya bunlar tarafından bankalarda açılan hesaplara yatırıldığına ilişkin alınan banka dekontlarına istinaden gelir ve kurum kazancından indirim konusu yapılabilir.
Ancak bunlar dışındaki diğer dernek veya vakıflara bu amaçla yapılan bağış ve yardımların ise; mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin inşası ve/veya faaliyetine devam etmesi amacıyla gerekli harcamaları finanse etmek üzere bağış ve yardım toplama amacıyla bir organizasyon oluşturulması ve bu hususta mülki idare amirleri ile bir protokol yapılması, nakdi olarak yapılacak bağış ve yardımlar için sadece protokol kapsamındaki işte kullanılmak üzere;
Bir hesap açılması ve yapılan bağış ve yardımların bu hesaba yatırılması,
a) Ayni olarak yapılan bağış ve yardımların protokol kapsamındaki işte kullanılmak üzere şartlı olarak makbuz karşılığında yapılması,
b) Banka dekontu ile makbuzda hangi amaçla yapıldığına ilişkin bir açıklamanın yer alması,
c) Yapılan bağış ve yardımların, sadece yapılacak o işle ilgili olarak mülki idare amirleri gözetim ve denetimi altında kullanılması
şartıyla tamamının kurum kazancından indirim konusu yapılabilmesi mümkün olacaktır.
II.5.5.Bağış ve Yardımların Belgelendirilmesi
Ayni veya nakdi olarak yapılan bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince indirim olarak dikkate alınabilmesi için makbuz karşılığı yapılmış olması gerekli ve yeterlidir.
II.5.5.1.Ayni bağış ve Yardımların İşletmenin Aktifinden veya Stokundan Çekilerek Yapılması
Ayni bağış ve yardımın, işletmenin aktifinden veya stokundan çekilerek bağışlanmış olması durumunda, mükelleflerin işletmeden çekip bağışladıkları değerler için;
a) Fatura düzenlemesi,
b) Düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından bağış veya yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak yetkili kimseler tarafından imzalanmış olması
yeterlidir.
II.5.5.2.Ayni bağış ve Yardımların Dışarıdan Temin Edilerek Yapılması
Ayni değerlerin, mükelleflerce dışarıdan alınarak kamu kurum ve kuruluşuna bağışlanmış olması durumunda bu kurum ve kuruluş tarafından teslim alınacak değerler için teslime ilişkin bir belge düzenlenmiş olması yeterli olup, düzenlenen belgede bağışlanan kıymetin değerinin, cinsinin ve miktarının tereddüde mahal bırakmayacak şekilde belirtilmiş olması gerekmektedir.
Ayrıca, bağışlanan değerlere ilişkin olarak düzenlenmiş olan faturaların arka yüzünde yukarıda belirtilen açıklamalar dâhilinde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının yetkililerinin imzası bulunacaktır.
II.5.5.3.Nakdi bağış ve Yardımların Belgelendirilmesi
Nakdi bağış ve yardımların matrahtan indirilebilmesi, bağışı kabul eden kuruluşlarca verilecek makbuzla veya bu amaçla bankalarda açtırılan hesaplara yatırıldığına ilişkin banka dekontuyla belgelendirilmesi şartıyla mümkündür.
II.6.Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar
Kültür ve turizm amaçlı bağış ve yardımlar, Gelir Vergisi Kanununun 89.maddesinin birinci fıkrasının (7) numaralı bendi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 10.maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde düzenlenmiştir.
II.6.1.Bağış ve Yardım Yapılabilecekler İle Bağış, Yardım ve Harcamalar
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından;
a) Genel bütçeli kamu idareleri,
b) Özel bütçeli kamu idareleri,
c) İl özel idareleri,
d) Belediyeler,
e) Köyler,
f) Kamu yararına çalışan dernekler,
g) Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar,
h) Bilimsel araştırma faaliyetinde ve kuruluşlar,
tarafından yapılan veya
i) Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen;
1) Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal veya uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesine,
2) Ülkemizin uygarlık birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, mimarisi ve somut olmayan kültürel mirası ile ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve bilişim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılı materyallerin hazırlanması, bunlarla ilgili derleme ve araştırmaların yayınlanması, yurt içinde ve yurt dışında dağıtımı ve tanıtımının sağlanmasına,
3) Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılmasına,
4) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine,
5) Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına,
6) Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının yerinde korunması veya ülkemize ait kültür varlıklarının Türkiye’ye getirtilmesi çalışmalarına,
7) Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına,
8) 2863 sayılı Kanun kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile güzel sanatlar, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması ve güvenliklerinin sağlanmasına,
9) Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve etkinlikler ile bu alanlarda araştırma, eğitim veya uygulama merkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı, her türlü araç ve teçhizatın tedariki ile film yapımına,
10) Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerin sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmalarına,
ilişkin harcamalar ile bu amaçla makbuz karşılığı yapılan her türlü bağış ve yardımların indirilmesi mümkündür.
II.6.2.İndirim Tutarı
Yukarıda bahsi geçen harcama, bağış ve yardımların %100’ü indirim konusu yapılabilir.
Bu çerçevede yapılacak bağış ve yardımlar için bağış yapılan projenin Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından desteklendiği veya desteklenmesinin uygun görüldüğüne ilişkin ilgili Bakanlığın yazısının beyanname ekinde bağlı bulunulan vergi dairelerine verilmesi gerekmektedir.
II.7.Gıda Bankacılığı Kapsamındaki Bağış ve Yardımlar
Gıda bankacılığı kapsamındaki bağış ve yardımlar, Gelir Vergisi Kanununun 89.maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde düzenlenmiştir. Gelir Vergisi Kanununun 40.maddesinde de konuya ilişkin düzenleme yer almaktadır.
II.7.1.Bağış ve Yardım Yapılabilecek Kimseler
Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara yapılan bağış ve yardımlar matrahın tespitinde indirim konusu yapılabilir.
Bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara bu kapsamda yardım yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunması gerekir.
Bununla beraber, dernek veya vakfın başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, kamuya yararlı dernek veya vergiden muaf vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi bulunmamaktadır.
Diğer taraftan; bağışın bu kapsamdaki dernek veya vakfa yapılmış olması gerektiğinden ihtiyacı bulunanlara doğrudan veya başka organizasyonlar aracılığıyla yapılacak yardımların bu kapsamda yapılmış bağış olarak değerlendirilmesi mümkün değildir.
II.7.2.Bağışa Konu Olacak Mallar, Bağışın Niteliği ve Tutarı
Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı indirim konusu yapılabilir. Bağışların ihtiyaç sahiplerine bedelsiz olarak dağıtılmak şartıyla yapılması gerekir.
Buna göre; gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliği taşımayan veya şartlı olarak yapılmayan bağışlar, gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağış olarak değerlendirilemez.
II.7.3.Bağışı Yapanlarca Düzenlenecek Belgeler
Gelir Vergisi Kanununun 40.maddesi çerçevesinde indirim konusu yapılacak bağışlar, bağışa konu mal bedeli Vergi Usul Kanununun 232.maddesinde belirtilen fatura düzenleme sınırının altında kalsa dahi mutlaka fatura ile belgelendirilmesi ve ayrıca taşıma için sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekir.
Bağışlanan mala ilişkin bilgileri eksiksiz olarak içerecek fatura, bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenir. Mal bedeli olarak faturada, bağışa konu malın maliyet bedeli (yüklenilen katma değer vergisi hariç) yazılır.
Faturada “İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır” ibaresinin yer alması zorunludur.
Diğer taraftan; Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesinde yapılan düzenleme çerçevesinde, yıllık beyannamede yer alacak gelir vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılacak işlemlerde bağışı yapan tarafından bir belge düzenlenmesine gerek yoktur. Varsa bağış yapılan malın edinimine ilişkin belgelerin saklanması zorunludur.
II.7.4.Dernek ve vakıflarca düzenlenecek belge
Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyerek bağış yapanlara bir örneğini verirler. Ticari faaliyetle uğraşanlarca düzenlenen faturalar dernek ve vakıf tarafından muhafaza edilir.
II.7.5.Gelir Vergisi Kanununun 40.maddesi Çerçevesinde Gider Kaydedilme
Ticari işletmeye dâhil malların bağışlanması durumunda bu malların maliyet bedeli Gelir Vergisi Kanununun 40.maddesi çerçevesinde gider kaydedilir.
Bu işlem, faturanın bir yandan gelir bir yandan da gider kaydedilmesi suretiyle gerçekleştirilir.
II.7.6.Ayni Bağış ve Yardımların Değeri
Gelir Vergisi Kanununun 89maddesine göre, bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınır.
Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu oluşturan mal veya hakkın maliyet bedeli veya kayıtlı değeri, bu değer mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca tespit edilecek değeri esas alınır.
Bağışlanan mal amortismana tabi iktisadi kıymet ise bağışın parasal karşılığının tespiti, ilgili sabit kıymetin aktif değerinden birikmiş amortismanının düşülmesi ile gerçekleştirilir.
II.7.6.1.Yabancı Para Cinsinden Yapılan Bağış ve Yardımlar
Yabancı para cinsinden yapılan bağış ve yardımların indirim konusu yapılmasında, bağış ve yardımın yapıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen döviz alış kuru esas alınarak Türk lirasına çevrilen tutarlar dikkate alınır.
II.8.Diğer Kanunlarda Yer Alan Düzenlemeler
Bağış ve yardımlar hakkında vergi kanunlarındaki düzenlemeler dışında, özel kanunlarda bazı hükümler de bulunmaktadır. Bu bölümde, bağış ve yardımların indirim konusu yapılacağına yönelik hüküm bulunan bazı kanunlara yer verilmiştir.
Bu kısımda sıralanan kanunlarda bağışların matrahtan indirimine ilişkin oran veya tutar olarak bir sınırlama öngörülmemiştir. Bu itibarla yapılan bağışların tamamı indirilebilir.
II.8.1.İlköğretim ve Eğitim Kanunu
222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 76 ncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi hükmü uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz mukabilinde yapılan nakdi bağışların tamamı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.2.Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun
278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanunun 13 üncü maddesi hükmü uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından bu kuruma (TÜBİTAK) makbuz mukabilinde yapılan nakdi bağışların tamamı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.3.Yükseköğretim Kanunu
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 56.maddesi gereğince yapılan ayni veya nakdi bağış ve yardımların tamamı, beyanname üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilir.
Gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından üniversitelere, yüksek teknoloji enstitüleri ile gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasıran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesini amaç edinmek üzere kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakıflardan Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınanlara makbuz karşılığında yapılan bağışlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları hükümlerine göre yıllık beyanname ile bildirilecek gelirden ve kurum kazancından’ ” “:’ .
Aynı Kanunun Ek 7.maddesine göre, vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumları, bu Kanunun 56 ncı maddesinde yer alan mali kolaylıklardan, muafiyetlerden ve istisnalardan aynen istifade edeceklerinden bu kurumlara yapılan bağış ve yardımların da indirim konusu yapılması mümkündür.
II.8.4.Sosyal Hizmetler Kanunu
2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun 20 nci maddesi hükmü uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz mukabilinde yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.5.Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanunu
2876 sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanununun 101 inci maddesi hükmü uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz mukabilinde yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.6.Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu
3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununun 9 uncu maddesi hükmü uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz mukabilinde yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.7.Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Kanunu
3388 sayılı Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Kanununun 3 üncü maddesi hükmü uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz mukabilinde yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.8.Terörle Mücadele Kanunu
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesi hükmü uyarınca, bu Kanun hükümlerine göre aylık alan maluller ile hayatını kaybedenlerin dul ve yetimlerine hibe edilen gayrimenkullerin maliyet bedellerinin tamamı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.9.Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu
4122 sayılı Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanununun 12 nci maddesi uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yapılan bu Kanun hükümlerine göre kurulan ormanlarda, ağaçlandırma, bakım ve koruma masraflarının tamamı gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.10.Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu
5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun Ek 44.maddesi hükmü uyarınca, Sandığa, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz mukabilinde yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.11.Kapadokya Alanı Hakkında Kanun
7174 sayılı Kapadokya Alanı Hakkında Kanunun 7 nci maddesi hükmü uyarınca, İdareye gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz mukabilinde yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.12.Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun
7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanunun 45 inci maddesi hükmü gereğince, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz mukabilinde yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.13.Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanun
6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanunun 11 inci maddesi hükmü gereğince; gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz mukabilinde yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
II.8.14.Uludağ Alanı Hakkında Kanun
7432 sayılı Uludağ Alanı Hakkında Kanunun 8.maddesi hükmü gereğince; gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından makbuz mukabilinde yapılan ayni ve nakdi bağışların tamamı beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilecektir. Bu Kanun, resmi gazetede yayımlandığı 26.01.2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
III.BAĞIŞ ve YARDIMLARDA KDV KANUNU UYGULAMASI
III.1.Eğitim ve Sağlık Tesisleri ile Dini Tesislere İlişkin Bağış ve Yardımlar
3065 sayılı KDV Kanununun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde; genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanmak üzere yapılan;
a) Okul,
b) Sağlık tesisi,
c) Yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu,
d) Çocuk yuvası,
e) Yetiştirme yurdu,
f) Huzurevi,
g) Bakım ve rehabilitasyon merkezi,
h) Mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi ibadethaneler,
i) Diyanet İşleri Başkanlığı denetimine tabi yaygın din eğitimi verilen tesisler,
j) Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri,
l) Gençlik ve izcilik kampları,
inşası dolayısıyla bağışta bulunacaklara yapılacak teslim ve hizmetler KDV’den istisna tutulmuştur.
Söz konusu istisnadan; genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanmak üzere bu idare ve kuruluşlarla protokol imzalamak suretiyle yukarıda sayılan tesisleri inşa eden/ettiren gerçek ve tüzel kişiler (kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu, kooperatif, dernek, vakıf ve benzerleri dâhil), KDV mükellefi olup olmadığına bakılmaksızın faydalanır.
III.2.İstisna Kapsamına Giren İşlemler
İstisna kapsamına; yukarıda sayılan idarelere bağışlanmak üzere, sözü edilen tesislerin inşası dolayısıyla bağışta bulunacaklara yapılan teslim ve hizmetler girmektedir.
İstisnadan faydalanılabilmesi için ilgili idare ve kuruluşlarla bağış protokolü imzalanması şarttır.
İstisna kapsamındaki tesisin inşaatı ile birlikte bağışlanması öngörülen makine, teçhizat ve tefrişatın bağışta bulunacaklara teslimi, söz konusu makine, teçhizat ve tefrişatın tesisin kullanım amacına uygun olması, mutat olması ve bağış protokolünde açıkça belirtilmiş olması kaydıyla istisna kapsamında değerlendirilir.
Söz konusu tesislerin belirli bir kısmının inşa edilmesine yönelik bağışta bulunulmasına dair protokol düzenlenmesi halinde bağışta bulunan tarafından inşa edilmesi öngörülen kısımla ilgili yapılan teslim ve hizmetler de istisna kapsamında değerlendirilir.
Bu tesislerin tamamının veya belirli bir kısmının inşasına yönelik ilgili idare ve kuruluşlara nakdi olarak yapılan bağışlar, ilgili idare ve kuruluş tarafından istisna kapsamındaki tesislerin inşasına ilişkin yapılacak mal ve hizmet alımlarında kullanılsa bile bu alımlar istisna kapsamında değerlendirilmez.
Bu istisna kapsamında yapılan işlemlere ilişkin yüklenilen KDV indirilebilir, indirim yoluyla giderilemeyen KDV iade edilebilir.
III.3.KDV Kanununun (17/1) Maddesinde Sayılan Kurum ve Kuruluşlara Bedelsiz Olarak Yapılan Her Türlü Mal Teslimi ve Hizmet İfaları
KDV Kanununun 17.maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde; Kanunun 17 nci maddesinin birinci fıkrasında sayılan;
a) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri,
b) Özel bütçeli idareler,
c) İl özel idareleri,
d) Belediyeler,
e) Köyler,
f) İl özel idareleri, belediyeler ve köylerin teşkil ettikleri birlikler,
g) Üniversiteler,
h) Döner sermayeli kuruluşlar,
i) Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
j) Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
k) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
l) Siyasi partiler,
m) Sendikalar,
n) Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları,
o) Kamu menfaatine yararlı dernekler,
ö) Tarımsal amaçlı kooperatifler,
p) Cumhurbaşkanınca (önceden Bakanlar Kurulunca) vergi muafiyeti tanınan vakıflara,
bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslimi ve hizmet ifaları KDV’den istisna tutulmuştur.
Teslim ve hizmet bedeli ile ilgili herhangi bir alt ya da üst sınır söz konusu olmaksızın bu istisna uygulanır.
Bu istisna kapsamında yapılan işlemlere ilişkin yüklenilen KDV indirilebilir, ancak indirim yoluyla giderilemeyen KDV’nin iade edilmesi mümkün değildir.
III.4.Gıda Bankacılığı Kapsamında Yapılan Teslimler
KDV Kanununun (17/2-b) maddesinde, fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara, belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin teslimi KDV’den istisna tutulmuştur.
Ayrıca, söz konusu maddelerin ihtiyacı olanlara bedelsiz olarak teslim edilmesi gerekmekte olup, bu teslimlere de KDV uygulanmaz.
Bu istisna kapsamında yapılan işlemlere ilişkin yüklenilen KDV indirilebilir, ancak indirim yoluyla giderilemeyen KDV’nin iade edilmesi mümkün değildir.
III.5.Yabancı Devletlerin Türkiye’deki Diplomatik Temsilcilik ve Konsoloslukları ile Yabancı Hayır ve Yardım Organizasyonlarına Yapılan Teslim ve Hizmetler
KDV Kanununun 17.maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinde; yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilik ve konsoloslukları ile yabancı hayır ve yardım kurumlarına yapılan teslim ve hizmetler, Kanunun 17.maddesinin birinci fıkrasında sayılan kurum ve kuruluşlara bedelsiz olarak yapacakları teslim ve hizmetlere ilişkin olmak kaydıyla KDV’den istisna tutulmuştur.
Bu kapsamda bedelsiz teslim edilecek mal ve hizmetler için herhangi bir sınırlama getirilmemiştir. Bu istisna kapsamında satın alınacak mal ve hizmet bedellerinin asgari sınırı KDV hariç 5.000 TL olması gerekir.
İstisnadan yararlanacak yabancı hayır ve yardım kurumlarının kanuni merkezinin yurt dışında bulunması ve Türkiye’de gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetini gerektiren herhangi bir faaliyette bulunmaması gerekir.
İstisnadan yararlanacak yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilik ve konsoloslukları ile yabancı hayır ve yardım kurumları, bu Kanunun (17/1) maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlara yapacakları teslimin niteliği, miktarı ve tutarına ilişkin bilgiler ile Türkiye’deki adreslerini belirten bir dilekçe ile Hazine ve Maliye Bakanlığına (Gelir İdaresi Başkanlığı) başvuruda bulunur.
Bu başvurunun değerlendirilmesi sonucunda, yabancı hayır ve yardım kurumlarının bağışlayacağı mal ve hizmetle ilgili alımlarında, KDV uygulamasına yönelik usul ve esasları belirten yazının ilgili kuruluş tarafından onaylı bir örneği satıcılara verilmek suretiyle, satıcılar tarafından düzenlenecek fatura ve benzeri belgede KDV’nin tahsil edilmemesi sağlanır.
Bu istisna kapsamında yapılan işlemlere ilişkin yüklenilen KDV indirilebilir, ancak indirim yoluyla giderilemeyen KDV’nin iade edilmesi mümkün değildir.
III.6.Türkiye’de Faaliyet Gösteren Uluslararası Kuruluşlar ile Bu Kuruluşlara Bağlı Program, Fon, Temsilcilik ve Özel İhtisas Kuruluşlarına Yapılan Teslim ve Hizmetler
KDV Kanununun Geçici 26.maddesinde; ev sahibi hükümet anlaşmaları veya ülkemizin taraf olduğu diğer anlaşmalar çerçevesinde Türkiye’de faaliyet gösteren uluslararası kuruluşlar ile bu kuruluşlara bağlı program, fon, temsilcilik ve özel ihtisas kuruluşlarının sosyal ve ekonomik yardım amacıyla bedelsiz olarak yapacakları mal teslimi ve hizmet ifaları, bedelsiz mal teslimi ve hizmet ifaları ile ilgili mal ve hizmetlerin bunlara teslim ve ifası; ilgili kurum, temsilcilik, program, fon ve özel ihtisas kuruluşlarının Türkiye’deki faaliyetlerinin devamı veya ilgili kurumlara ilişkin uluslararası anlaşmaların yürürlükte bulunduğu süre içinde KDV’ den istisna tutulmuştur.
Ev sahibi hükümet anlaşmaları veya ülkemizin taraf olduğu diğer anlaşmalar çerçevesinde Türkiye’de faaliyet gösteren uluslararası kuruluşlar ile bu kuruluşlara bağlı program, fon, temsilcilik ve özel ihtisas kuruluşlarının;
a) Sosyal ve ekonomik yardım amacıyla bedelsiz olarak yapacakları mal teslimi ve hizmet ifaları,
b) Bedelsiz mal teslimi ve hizmet ifaları ile ilgili mal ve hizmetlerin bunlara teslim ve ifası
bu kuruluşların Türkiye’deki faaliyetlerinin devamı veya ilgili kurumlara ilişkin uluslararası anlaşmaların yürürlükte bulunduğu süre içerisinde istisna kapsamındadır.
Bu istisna kapsamında yapılan işlemlere ilişkin yüklenilen KDV indirilebilir, indirim yoluyla giderilemeyen KDV’nin iadesi mümkündür.
III.7.Milli Eğitim Bakanlığına Bilgisayar ve Donanımlarının Bedelsiz Teslimleri ile Bunlara İlişkin Yazılım Teslimi ve Hizmetleri
KDV Kanununun Geçici 23.maddesinde; Millî Eğitim Bakanlığına bilgisayar ve donanımlarının bedelsiz teslimleri ile bunlara ilişkin yazılım teslimi ve hizmetleri, bu mal ve hizmetlerin bağışı yapacak olanlara teslim ve ifası 31/12/2023 tarihine kadar KDV’den istisna tutulmuştur.
Bu istisna;
a) Bilgisayar ve donanımları ile bunlara ilişkin yazılımların Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına bedelsiz olarak teslimi ve/veya ifası ile
b) Bu mal ve hizmetlerin bağışını yapacak olanlara teslim ve/veya ifasında
geçerlidir.
Bu kapsamda, bilgisayar donanımları (mouse, klavye, antivirüs programları, data kablosu, montaj kablosu gibi), internet ve network ürünleri (modem, switch, kablolama), tarayıcı gibi ürünler ile işletim sistemi ve güvenlik yazılımlarının Milli Eğitim Bakanlığına (okul aile birliği dahil) bedelsiz teslimi ve/veya ifası ile bedelsiz teslimi yapacak olanlara teslimi ve/veya ifasında KDV uygulanmaz.
Bu istisna kapsamında yapılan işlemlere ilişkin yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkündür. Ancak indirim yoluyla giderilemeyen KDV’nin iadesi mümkün değildir.
IV.DİĞER VERGİ KANUNLARI UYGULAMALARINDA BAĞIŞ ve YARDIMLAR
IV.1.Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Kanunu Kapsamında Bedelsiz Teslimler
IV.1.1.Kamu Kurumlarına Bedelsiz Mal Teslimlerinde ÖTV İstisnası
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7.maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendinde, ÖTV mükelleflerince (IV) sayılı listede yer alan malların (çamaşır makinası, bulaşık makinası, buzdolabı, cep telefonu vb.) genel ve katma bütçeli dairelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve bunların teşkil ettikleri birliklere bedelsiz olarak teslimi veya bunlar tarafından bedelsiz olarak ithalinin vergiden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.
İstisna uygulamasında, (IV) sayılı listede yer alan malların istisnadan yararlananlara bedelsiz olarak teslimi veya bunlar tarafından bedelsiz olarak ithali esastır. Sözü edilen mallar için nakdi veya ayni herhangi bir bedel ödenmesi halinde ÖTV istisnası uygulanmaz.
Söz konusu malların istisnadan yararlananlara tesliminde düzenlenecek faturalarda herhangi bir bedel gösterilmemesi şartıyla ÖTV hesaplanmaz. Gümrük idarelerince, ithal işlemlerini yapanlardan, ithal edilen malların istisnadan yararlanan kurumlarca bedelsiz edinildiğini gösteren belgeler aranır. Yurt içi teslimlerde de mükelleflerce, istisnadan yararlanan kurumlardan sözü edilen malların bedelsiz edinildiğine dair bir yazı istenir. ÖTV mükellefleri, bu istisna kapsamındaki teslimlerine ilişkin düzenlenen faturaya “ÖTV Kanununun (7/5) Maddesi Kapsamında İstisna Olduğundan ÖTV Hesaplanmamıştır.” şerhini ekler.
Bu kapsamda istisna uygulanan teslimlere ilişkin olarak, istisnadan yararlanan kurum yazısı ile faturanın aslının aynı olduğu işletme yetkililerince imzalanarak ve kaşe tatbik edilerek onaylanmış fotokopisi bir dilekçe ekinde vergi dairesine ibraz edilir.
IV.2.Tasfiyelik Malların Kamu Kurumlarına Bedelsiz Teslimlerinde ÖTV İstisnası
Özel Tüketim Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi hükmüne göre, (I) sayılı listede yer alan malların, Gümrük Kanunu uyarınca tasfiyelik hale gelenlerinin tabii afetler, bulaşıcı hastalıklar ve benzeri olağanüstü durumlarda genel ve özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve bunların teşkil ettikleri birliklere bedelsiz teslimi ile Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 16/A maddesi uyarınca tasfiyelik hale gelenlerinin bu bentte sayılanlara bedelsiz teslimi vergiden müstesnadır.
Bu istisna, (I) sayılı listede yer alan malların Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu uyarınca tasfiyelik hale gelenlerinin genel ve özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve bunların teşkil ettikleri birliklere bedelsiz tesliminde ve Gümrük Kanunu uyarınca tabii afetler, bulaşıcı hastalıklar ve benzeri olağanüstü durumlarda yukarıda sayılanlara bedelsiz tesliminde uygulanabilir. Dolayısıyla bu amaçla yapılan teslimlerde ÖTV mükelleflerince herhangi bir bedel alınması halinde, söz konusu istisna uygulanamaz.
IV.3.Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Kapsamında Bağış ve Yardımlar
IV.3.1.İvazsız İntikalin Tanımı ve Vergiye Tabi Tutulması
İvazsız intikal, hibe yoluyla veya herhangi bir tarzda olan ivazsız iktisapları ifade eder. Buna göre maddi ve manevi bir zarar mukabili verilen tazminatlar ivazsız sayılmaz.
7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu kapsamında Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye’de bulunan malların;
Veraset tarikiyle veya Herhangi bir suretle olursa olsun ivazsız bir tarzda yahut bir şahıstan diğer şahsa intikali veraset ve intikal vergisine tabi tutulmuştur.
Bu vergi, Türk tabiiyetinde bulunan şahısların ecnebi memleketlerde aynı yollardan iktisap edecekleri mallara da uygulanır.
IV.3.2.Veraset ve İntikal Vergisinden Muaf Olan Şahıslar
Aşağıda yazılı şahıslar kendilerine yapılan bağışlar nedeniyle veraset ve intikal vergisinden muaftır;
a) Amme idareleri, emekli ve yardım sandıkları, sosyal sigorta kurumları, umumi menfaate hadim cemiyetler, siyasi partiler ve bunlara ait olan veya bunların aralarında kurdukları teşekküllerden kurumlar vergisine tabi olmayanlar,
b) Yukarıda sayılanlar dışında kalan hükmi şahıslara ait olup umumun istifadesi için ilim, araştırma kültür, sanat, sıhhat, eğitim, din, hayır, imar, spor gibi maksatlarla kurulan teşekküller.
Bu şahısların statüleri gereğince maksatları içinde usulüne uygun olarak yaptıkları yardımlardan veraset ve intikal vergisi alınmaz.
IV.4.Harçlar Kanununda Bağış ve Yardımlara İlişkin Düzenlemeler
IV.4.1.Noter Harçları
492 sayılı Kanunun 38 maddesi gereğince, Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıfların kuruluş muameleleriyle bu vakıflara yapılacak bağışlar noter harçlarına tabi tutulmaz.
IV.4.2.Tapu ve Kadastro Harçları
492 sayılı Kanunun 59.maddesi gereğince;
a) Genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köylere,
b) Kamu menfaatlerine yararlı dernekler ile Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara,
gayrimenkullerin ve sair ayni hakların bağışlanması nedeniyle yapılacak tescil ve şerh işlemlerinde tapu ve kadastro harçları alınmaz.
IV.4.3.Konsolosluk Harçları
492 sayılı Kanunun 74.maddesinin (f) bendi gereğince, yurt dışından Türkiye’deki kurum ve kuruluşlara hibe olarak yardım amacıyla gönderilecek mal, malzeme, araç ve gereçler için konsolosluklarda düzenlenecek hibe senetlerinden konsolosluk harcı alınmamaktadır.
IV.4.4.Belediye Gelirleri Kanunu Kapsamında Bina İnşaat Harcından İstisna Olan Bina İnşaatları
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Ek 2.maddesinde bina inşaat harcından istisna olan bina inşaatları düzenlenmiştir.
Söz konusu Ek 2.maddenin (g) bendinde; karşılık gözetmeksizin Devlete devrolunmak şartıyla inşa edilen okullar ve öğrenci yurtları bina inşaat harcından istisna tutulmuştur.
IV.5. Damga Vergisi Kanununda Bağış ve Yardımlara İlişkin Düzenlemeler
488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun;
a) “I-Resmi işlerle ilgili kâğıtlar” başlıklı bölümünün “C) Kişilerden resmi dairelere verilen kâğıtlar” alt başlıklı bölümünün (13) numaralı fıkrası gereğince; umumi hayata müessir afetler dolayısıyla alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlara dair kanundan faydalanacak kişiler tarafından verilecek taahhütname, beyanname ve akdedilecek mukaveleler ile yabancı memleketlerden Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca ithal olunacak her türlü alet, edevat ve malzemenin ithalinde düzenlenen kâğıtlar, bağış ve yardım makbuzları,
b) “IV-Ticari ve medeni işlerle ilgili kâğıtlar” başlıklı bölümünün (55) numaralı fıkrası gereğince, genel ve özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıklarına, belediyelere ve köylere yapılacak bağışlara ilişkin olarak ilgili idare ile bağışlayanlar arasında düzenlenen kâğıtlar
damga vergisinden istisnadır.
Ahmet GÜZEL
WRS imperium, YMM/Bağımsız Denetçi
NOT: Bu makale 20.02.2023 tarihinde www.ekovergi.com sitesinde yayınlanmıştır.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
